Quá trình hình thành và tiến hoá của thiên hà diễn ra trong khoảng thời gian vô cùng dài, nên không thể được quan sát trực tiếp mà phải dựa vào mô phỏng số dựa trên dữ liệu thu thập từ kính thiên văn. Những mô phỏng này rất phức tạp vì phải tính đến lực hấp dẫn, thủy động lực học, nhiệt hóa học và cần độ phân giải thời gian cao để không bỏ lỡ các hiện tượng quan trọng như sự bùng nổ siêu tân tinh.
Một nhóm nhà khoa học do Keiya Hirashima đứng đầu, thuộc Trung tâm iTHEMS của Viện RIKEN, phối hợp với Viện Vật lý Thiên văn Max Planck và Viện Flatiron, đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để đẩy nhanh quá trình mô phỏng sự tiến hóa của các thiên hà liên quan đến hiện tượng siêu tân tinh.
Thông thường, một siêu máy tính phải mất từ một đến hai năm để mô phỏng một thiên hà nhỏ với độ phân giải thời gian thích hợp. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu đã tích hợp AI vào mô hình để đẩy nhanh quá trình này. Mô hình được huấn luyện với 300 mô phỏng siêu tân tinh trong một đám mây khí khổng lồ. Kết quả cho thấy AI có thể tái tạo chính xác sự tiến hóa của khí, mật độ và sự hình thành sao trong thời gian ngắn hơn gấp bốn lần.
Theo Hirashima, mô hình AI mới này có thể mở đường cho các mô phỏng độ phân giải cao đến từng ngôi sao trong các thiên hà lớn như Dải Ngân hà, với mục tiêu tìm hiểu nguồn gốc của Hệ Mặt Trời và các nguyên tố cần thiết cho sự sống.
Nguồn : https://phys.org/…/2025-07-machine-outpaces…
Tổng hợp: Hoàng Thế Anh