Vừa qua, các nhà khoa học tại Tổ chức Nghiên cứ thiên văn châu Âu tại Nam Bán cầu (ESO) đã công bố bức ảnh gồm ánh sáng phân cực và từ trường xung quanh hố đen Sagittarius A* (Sgr A*) nằm giữa tâm thiên hà chúng ta. Quan sát được thực hiện bởi Kính Thiên văn Chân trời Sự kiện (EHT) – kính thiên văn “ảo” khổng lồ với đường cơ sở (baseline) tương đương đường kính Trái Đất.
Ánh sáng phân cực là cách EHT “nhìn thấy” từ trường của Sgr A* và cả M87* (Lỗ đen siêu khối lượng quan sát vào tháng 3/2021), cũng như suy ra tính chất và cơ chế bồi tụ của khối khí (trạng thái plasma) quanh hố đen. Từ trường sinh ra bởi plasma này khiến điện trường của ánh sáng bị phân cực vuông góc với từ trường của lỗ đen. Kết quả quan sát lần này là thành công ngoài kỳ vọng của các chuyên gia: Hố đen ở trung tâm Dải Ngân hà nhỏ hơn “quái vật” M87* rất nhiều, khiến cho quỹ đạo của vật chất bồi tụ ngắn hơn, dẫn đến khó quan sát và dựng ảnh hơn.
Có thể thấy rằng từ trường của Sgr A* tương đối giống từ trường quanh M87*. Đây là một bất ngờ với các nhà khoa học vì Sgr A* có khối lượng “chỉ” 4.3 triệu Mặt Trời, trong khi M87* nặng gấp 6.5 tỉ lần ngôi sao của chúng ta. Theo ESO, từ trường mạnh, xoắn và gọn ghẽ có thể là hiện tượng phổ biến đối với tất cả các hố đen. Tiến sĩ Sara Issaoun, đồng lãnh đạo dự án cho biết các nhà vật lý thiên văn tin rằng từ trường có vai trò quan trọng đối với cách hố đen bồi tụ và thải bỏ vật chất. Điều này gợi ý rằng hố đen ở trung tâm Dải Ngân hà cũng có một luồng phun (jet), chỉ là mờ nhạt và khó phát hiện hơn M87*. Lý do ta lượng vật chất M87* “tiêu thụ” mỗi năm tương ứng hai, ba Mặt Trời, trong khi Sgr A* chỉ tương đương một người ăn một hạt gạo mỗi vài triệu năm.
Trong tháng 4 này, EHT sẽ khởi động dự án quan sát các hố đen ở nhiều tần số ánh sáng hơn để tạo ảnh đa sắc (multi-color); đồng thời kết hợp dữ liệu với nhiều kính thiên văn trên thế giới (trong đó có một kính ngoài không gian), dựng nên những thước phim liên tục về hố đen.
Nguồn: https://www.space.com/black-hole-milky-way-new-image…
Tổng hợp: Khoa Lê