Từ khoảng 2.4 đến 2.5 tỉ năm trước, quá trình quang hợp của vi khuẩn lam đã dẫn đến Sự kiện Oxy hoá Lớn. Đây là lúc oxygen hai nguyên tử (diatomic) được sinh ra, tích tụ trong khí quyển, và mang đến sự sống có sinh vật hiếu khí. Nếu oxygen là “nhiên liệu” cho sự sống, thì từ trường Trái Đất có vai trò là chiếc khiên che chở cho sự sống ấy. Nhờ có từ quyển, khí quyển của ta mới không bị bào mòn bởi các hiện tượng thời tiết không gian như gió mặt trời.
Các nhà khoa học từ Trung tâm Bay Goddard (NASA) và Đại học Leeds đã phát hiện mối tương quan bất ngờ giữa nồng độ oxy khí quyển với cường độ từ trường Trái Đất trong suốt 540 triệu năm qua. Điều này ám chỉ rằng các quá trình địa vật lý trong lòng Địa Cầu có khả năng tác động đến quá trình oxy hoá cũng như chu trình sinh địa hóa (biogeochemical cycling) trên mặt đất.
Nghiên cứu sử dụng hai tập dữ liệu hoàn toàn độc lập: Đầu tiên là các ghi chép về từ trường hoặc dữ liệu địa từ được lưu lại trong đá và khoáng vật. Thứ hai là các chỉ thị địa-hoá học về lượng oxy khí quyển – được lưu lại trong các mẫu than hoá thạch hoặc dữ liệu về hiện tượng thiếu oxy đại dương.
Các phát hiện cho thấy hệ số tương quan cao nhất giữa mô men lưỡng cực của địa từ trường (geomagnetic dipole) và mức oxy trong khí quyển trong suốt 540 triệu năm qua là 0.72 (hệ số tương quan là cao nhất nếu không có độ lệch thời gian giữa hai sự kiện). Ngay cả sau khi loại bỏ các xu hướng dài hạn, mối liên hệ này vẫn duy trì mạnh mẽ với độ lệch chỉ khoảng 1 triệu năm. Độ lệch này được cho là không đáng kể trong thang thời gian địa chất.
Nghiên cứu đã cho thấy mối liên hệ bất ngờ giữa nội tầng Trái Đất và môi trường bề mặt hỗ trợ sự sống. Nếu từ trường có liên quan mật thiết đến oxygen, đây có thể là manh mối quý giá để chúng ta tìm kiếm sự sống ngoài hành tinh.
Nguồn: https://phys.org/…/2025-06-discovery-strong-link-earth…
Tổng hợp: Khoa Lê