Sử dụng hai thập kỷ dữ liệu viễn thám vệ tinh, một nghiên cứu mới từ Đại học Bang Arizona tiết lộ rằng các lục địa trên Trái Đất đã và đang trong tình trạng mất nước ngọt trong gần 3 thập kỷ nay. Nguyên nhân chủ yếu cho hiện tượng này là biến đổi khí hậu, việc khai thác nguồn nước ngầm thiếu bền vững, và hạn hán kéo dài.
Hiện nay, diện tích bề mặt Trái Đất trở nên khô cằn mỗi năm tương đương 2 lần diện tích bang California. Thêm vào đó, tốc độ khô hạn của các vùng cằn cỗi đang lớn hơn tốc độ tích tụ nước của các vùng ẩm ướt. Hiện tượng này đi ngược lại với quy luật thông thường trong thuỷ văn. Trong bối cảnh dân số thế giới vẫn tiếp tục gia tăng trong 50 đến 60 năm tiếp theo, hàng trăm quốc gia có thể sẽ đối mặt với vấn đề thiếu nước sạch.
Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ hai vệ tinh Mỹ-Đức là GRACE* và GRACE-FO** để tìm hiểu nguyên nhân và cách thức trữ lượng nước ngọt trên lục địa thay đổi từ năm 2002. Kết quả cho thấy, vào khoảng năm 2014–2015, trùng với các năm El Niño mạnh, các hiện tượng khí hậu cực đoan gia tăng, nhu cầu sử dụng nước ngầm tăng vọt và hiện tượng khô hạn trên lục địa vượt quá tốc độ tan băng từ sông băng và các tảng băng lớn.
Một phát hiện mới là hiện tượng dao động khô – ẩm chưa từng được báo cáo trước đây: Sau năm 2014, các vùng khô hạn chuyển từ Nam bán cầu sang Bắc bán cầu, trong khi các vùng ẩm ướt có xu hướng ngược lại. Nguyên nhân chính là các đợt hạn hán ngày càng gia tăng ở vĩ độ trung, đặc biệt tại châu Âu, Canada và Nga – nơi tình trạng tan băng, tuyết và băng vĩnh cửu diễn ra mạnh. Thêm vào đó, việc khai thác nước ngầm toàn cầu cũng góp phần lớn vào xu hướng cực đoan này.
Nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của vệ tinh viễn thám trong hỗ trợ đề ra các chính sách mới và chiến lược quản lý nước ngầm nhằm bảo vệ tài nguyên nước, làm chậm suy giảm nước ngầm và giảm thiểu ngập lụt ven biển.
*GRACE (Gravity Recovery and Climate Experiment): Thí nghiệm Phục hồi Trọng lực và Khí hậu
**GRACE-FO (GRACE-Follow On): GRACE – Giai đoạn Tiếp theo
Nguồn: https://phys.org/…/2025-07-global-freshwater-alarming.html
Tổng hợp: Khoa Lê